Page 7 - Bizbize Dergisi 6
P. 7
Bizbize Menderes 7
Menderes
Ege’nin binlerce yıl önce hayali tanrısı Zeus ve
tanrıça Hera oturdukları Ege dağlarını delerek bir
ırmak akıtmışlar. Bu ırmak deli dolu, sağa sola
saparak, yaylaları ovaları geçerken aklına estikçe
yatağını değiştirerek kıvrıla kıvrıla ya da büklüm
büklüm Ege Denizi’ne akmış.
“Büklüm büklüm” deyimine o günlerdeki Ege halkı
dilinde Menderes denirmiş.
Yıllar yılları kovalamış ve binlerce yıl sonra bu
Menderes kelimesi yine Ege’de bir aileye soyadı
olmuş. Bu ailenin bir oğlu Adnan Menderes; önce
1950-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti’ne
başbakan olarak hizmet etmiş, sonra canını vermiş.
1955 yılında, dağları karlı Bitlis’in Mutki ilçesinden
ovaları süt beyaz pamuk tarlaları ile dolu Sarayköy
ilçesine bir kaymakam geldi. Delişmen ve atak bir
adamdı. Pamuk çiftçilerini toplayıp 1,5 milyon lira
sermayeli bir şirketle fabrika kurmak için
kaymakamlık makamını bırakıp, külüstür bir masa
ve iki hezaren sandalyeden ibaret şirket müdürlüğü
Kaymakam Cevat Vural’ın makamına oturdu. Dört yıl Sarayköy, Ankara,
İstanbul ve İtalya arasında mekik dokuyarak
Pamuklu Mensucat fabrikasını kurdu. Daha sonra
Veda Mektubu makinelerin montajı bitmeden fabrikayı çalıştıracak
elektriğin olmadığını gördü. Bu da yetmiyormuş gibi
doların değeri bir devaülasyonla fırlayınca banka
kredi borçları üçe katlandı. Bunun üzerine müdür
Pamuklu Mensucat’ın kurluşuna çaresiz yönetim kurulu ile vedalaşıp devlet
ön ayak olan dönemin Sarayköy memurluğuna döndü.
Kaymakamı Cevat Vural Adnan Menderes Sarayköy’de kıt kanaat büyük
zorluklar içinde yapılmakta olan bir fabrikanın
94 yaşında İstanbul’da vefat etti. muhteşem geleceğini anladığı için tekrar tekrar
Cevat Vural’ın Bizbize Dergisi’nde ziyaret edip 1959 yılında son ziyaretinde fabrikanın
şantiyesi önünde hem personele hem de belki bütün
yayınlanması için (gözleri iyi Türkiye halkına veda ederek gitti.
görmediğinden) kızına yazdırdığı Ancak 4 yıl sonra yeni hükümetin fabrikanın
borçlarını erteleyip yeni kredi sağlaması ve düzenli
mektubu yayınlıyor, ailesine ve elektriğin gelmesiyle fabrika kör topal çalışmaya
sevenlerine başsağlığı diliyoruz. başladı. Uzun yıllar geçti. Arada bir duraklayarak
birkaç defa sahip değiştiren fabrika icraya, iflasa
düşene kadar çalıştı. Ne kuruluşunu, ne kuran
Sarayköy’de görev yaptığı 1950'li yıllarda pamuk kaymakamı kimse hatırlamıyordu bile.
çiftçilerini birleştirerek Pamuklu Mensucat 20. asrın sonunda, İzmir’den akıllı, ileriyi gören ve
fabrikasının kurulmasına ön ayak olan, tayini yenilikçi bir adam; Osman Akça gelip bu yorgun ve
çıktığında fabrikanın kuruluşunu yarıda bırakma- bezgin fabrikaya sahip çıktı. Terk edilmiş, harabeye
mak için kaymakamlık görevinden istifa eden eski dönmüş bir fabrikayı Menderes Tekstil adını vererek
kaymakam Cevat Vural İstanbul’da vefat etti. büyüttü, geliştirdi, modernize etti. Böylece Menderes
Vural, ailesi ve sevenleri tarafından memleketi kelimesi Ege’nin limanlarından bütün dünyaya
Niğde’nin Bor ilçesinde toprağa verildi. üretimini göndererek dünya çapında tanındı.
1965-1970 yılları arasında MKE Ankaragücü Büklüm büklüm Menderes nehri Ege denizine,
başkanlığı yapan Cevat Vural, F-16 uçaklarının Menderes Tekstil ürünleri de dünya ülkelerine
Türkiye’de üretiminin yapılmasını sağlayan Türk Sarayköy’den akmaya devam edecek.
Hava Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı’nın da Kaymakam
kurucu üyelerindendi. Cevat VURAL
